na Wczasy nad morzem

Jak powstało nasze wybrzeże?

22 stycznia 2013r.

Jak powstało nasze wybrzeże? Potrafi jednak zmieniać swoje oblicze (rys. 27). Biada wówczas śmiałkowi, który nie zdąży skryć się na czas w bezpiecznym miejscu. Niejedna ofiara spoczywa już na dnie morza. Morze jest w wiecznym ruchu. Gdy jest spokojne i cichej zdaje się oddychać miarowym rytmem. Nigdy nie jest takie samo! jakie było wczoraj. Wiecznie zmienny jest jego kolor, ruch i odgłos! Czasem jest tak spokojne, że powierzchni jego nie zakłóca żadna zmarszczka. Wtedy w morzu jak w lustrze odbija się szafirowe niebo. przez wiatr, zaciekle atakują wszystko, co znajduje się na ich drodze, ky wreszcie z głośnym łoskotem dopaść brzegu morskiego. Nie oprze się im nawet granitowa skała, którą fale w ciągu wieków po­trafią zniszczyć, a coż dopiero mówić o naszym piaszczystym brzegu. Kilkanaście tysięcy lat temu, po ostatecznym ustąpieniu lodowca, ?wybrzeże południowego Bałtyku wyglądało zupełnie inaczej niż dziś. Zalew Wiślany wcale jeszcze nie istniał. Tereny jego oraz przyległych Żuław obejmowała Zatoka Gdańska, sięgająca wówczas daleko na południe, aż po Malbork. Zalew Szczeciński obejmował znacznie większy obszar, a z Zatoką Pomorską łączyły go szerokie cieśniny. Zatoki te, jak również Zalew Szczeciński, otaczały wyniosłe wzgórza usypane przez lodowiec. Wzgórza te przetrwały przeważnie do dziś, a stoki ich stanowią obecnie najbardziej urocze zakątki naszego wybrzeża. Ze wyniosłości te nie są przedgórzem jakichś łańcuchów górskich, a jedynie more­nami polodowcowymi, poznamy po licznych głazach sterczących z nich lub zasypujących ich podnóża. Są to tzw. głazy -narzutowe, które pozostawił na swej drodze lodowiec x). Specjalista geolog powie nam, które z tych odłamków skał porfirów, gnejsów, diabazów i granitów przywlókł lodowiec z Finlandii, a które ze Szwecji. Na początku epoki współczesnej wybrzeże polskie było bardziej urozmaicone, nie przypominało niczym dzisiejszej, wyrównanej linii brzegowej. Nie było wówczas żadnej jeszcze mierzei, powstały one dopiero w wyniku długotrwałej, niszczycielskiej i twórczej dzia­łalności morza. W ciągu wieków fale atakowały i podmywały wysokie brzegi, tworząc tak bardzo charakterystyczne strome urwiska (rys. 28). Zobaczymy je koło Orłowa, Gdyni, Pucka, Rozewia, Jastrzębiej Góry, Międzyzdrojów i w niektórych innych miejscowościach. Plaża w takich miejscach jest bardzo wąska, usiana kamieniami, a fale bijąc o brzeg wciąż go podmywają. Dla ochrony takich brzegów buduje się ściany z betonu, głazów, Z większymi głazami narzutowymi, rozsianymi wzdłuż całego niemal wybrzeża. związane są stare legendy. Niektóre z tych głazów stanowiły nawet przedmioty kultu religijnego ludów pogańskich. Klasycznym tego przykładem jest potężny głaz, Święty. Kamień, widoczny z daleka ponad powierzchnią Zalewu Wiślanego, °koło 5 km na wschód od Tolkmicka a także z faszyny i pali drewnianych wbitych głęboko w grunt. Ściany takie, umieszczone na plaży u podnóża wydm i urwistych brzegów, zobaczyć można w Gdyni, Kuźnicy, Władysławowie, Karwi, Rozewiu j w wielu innych miejscach naszego wybrzeża. Morze jednak nie tylko niszczy brzegi, ale je również miejscami, buduje.. W tym wypadku morze sprzymierza się z wiatrem. Jak wiemy, wieją u nas nad Bałtykiem przeważnie wiatry zachodnie, z zachodu też najczęściej płyną przybrzeżne prądy morskie. W tym też kierunku fale oraz prądy przybrzeżne wloką po dnie piasek. W wypadku załamania linii brzegowej (np. na Kępie Cetniewskiej) piasek ten gromadzi się na wschód od cypla wysuniętego w morze, formując się z biegiem lat w podłużne mierzeje, zwane niekiedy kosami. W taki właśnie sposób powstał półwysep Hel. Wydłużające się mierzeje odcięły powoli liczne zatoki, które dawniej istniały wzdłuż poszarpanych brzegów Bałtyku. Zatoki zamieniły się w jeziora, linia zaś brzegowa przeważającej części naszego wybrzeża przybrała charakter wyrównany i dosyć jednostajny. Za mniej lub bardziej szeroką plażą ciągnie się pas wydm piaszczystych lub wysokich urwisk nadmorskich. Za pasem wydm leżą dawne zatoki morskie, dzisiejsze jeziora: Jamno, Żukowo, Gardno, Łebsko, a nawet cały Zalew Wiślany.

wybrzeże, morze, przyroda, Jamno, Żukowo, Gardno, Łebsko, Gdynia, Puck, Rozewie, Jastrzębia Góra, Międzyzdroje